Felsefenin konuları

[Dildar Geverî]

Filozoflar genellikle varoluş
veya varlık,
ahlak
veya iyilik, bilgi,
gerçek
ve güzellik konularıyla ilgilenmişlerdir. Felsefe
tarihine göre birçok filozof dini inançlara veya bilime de eğilmiştir.
Filozoflar genellikle bilimin dışında kalan bu kavramlarla ilgili kritik
sorular sorarlar. Felsefe nedir sorusunun cevabının aranması da bir
felsefi uğraştır. Filozoflar genellikle şu soruların cevaplarını
ararlar:

• Gerçek nedir? Bir ifadeyi nasıl veya niye doğru veya yanlış olarak
  tanımlarız? Nasıl karar veririz?
  
• Bilgi mümkün müdür? Bildiğimizi nasıl biliriz? Doğru bilginin kökeni
  ve sınırları?
  
• Ahlaken doğru veya yanlış hareketler (veya değerler, veya kurumlar)
  arasında bir fark var mıdır? Hangi hareketler doğrudur, hangileri
  yanlıştır? Değerler mutlak mı, izafi midir? Yani nasıl yaşamak gerekir?
  Ahlakın kaynağı nedir?
  
• Gerçeklik nedir ve neler gerçek olarak nitelendirilebilir? Gerçek
  olan şeylerin doğası nedir? * Bazı şeyler algımızdan bağımsız olarak var
  olabilir mi? Zaman ve mekanın doğası nedir? Düşünme ve düşüncenin
  doğası nedir? Birey olmak ne demektir?
  
• Güzel nedir? Güzel şeylerin farkı nedir? Sanat nedir?
  ("L.N. Tolstoy - Sanat Nedir?" adlı kitap)
  
• Estetik izafi midir? Belirli sınırları var mıdır?
  
• Din kavramının kökeni nedir? Tanrı insanların korkularından
  kaynaklanan bir varsayım mıdır? Tanrı var mıdır?
  
• Varlık, zaman ve mekan arasında ne tür bir bağ vardır? Esasen bu
  kavramlar arasında herhangi bir bağ var mıdır?
  

Antik Yunan felsefesinde, yukarıdaki sorulardan ilk beşi sırasıyla,
analitik veya mantıksal, epistemoloji,
etik, metafizik
ve estetik
olarak adlandırılırdı. Bunların dışında da konular vardı ve bu
tanımlamaları ilk kez kullanan Aristoteles
aynı zamanda politika, modern fizik, jeoloji, biyoloji,
meteoroloji
ve astronomi'yi de felsefenin konuları arasına
almıştır. Galileo'ya göre ise bilimler ve sanatların
genel adı felsefedir. Yunanlar Sokrates'in
etkisiyle bir Analiz geleneği geliştirmişler ve konuyu daha iyi
anlamak için parçalarına ayırmışlardır. Bu yöntem günümüzde bilimde ve
sanatta kullanılmaktadır.
Diğer gelenekler bu tip tanımlar kullanmamış veya aynı temaları ön
plana çıkartmamıştır. Hint felsefesi
Batı felsefesi ile benzerlikler taşısa da, binlerce
yıldır felsefe ile ilgilenmiş olsalarda Japonca,
Korece
ve Çince'de
felsefe kelimesi 19.yy'a kadar var olmamıştır. Özellikle Çinli
filozofların Yunanlara göre farklı bir sınıflandırması vardı.
Tanımlamaları da genel özelliklere değil çoğunlukla metaforikti ve aynı
anda birkaç konuya ilintiliydi [1]. Ancak batı felsefesinde de konular
arasında kesin sınırlar yoktur ve 19.yy'a kadar batı filozoflarının
çalışamalarında konusal bir ayrım yapılmamıştır. Örnek olarak,
Aristoteles'in çalışmalarının kendi başına bir anlamı yoktu. Peripatetikçilerin
yaptığı da, Aristoteles'in çalışmaları ve konuları arasında bağlantılar
kurup, genel yargılara ulaşmaktı. Gerçek felsefe Rönesans
sonrası Alman İdealizmi sonrasında doruk noktasına ulaşmıştır.